Trong bối cảnh không gian mạng ngày càng trở thành mặt trận quan trọng trong việc định hình dư luận và ảnh hưởng đến công chúng, chính quyền Trung Quốc đã thể hiện một động thái quản lý mới, nổi bật là việc siết kiểm soát đối với các nhân vật truyền thông xã hội, thường được biết đến với thuật ngữ “KOL” (Key Opinion Leader). Chính sách này nhằm đảm bảo rằng những người có sức ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội phải tuân thủ chặt chẽ các quy định và giá trị của quốc gia, tránh việc “sống lệch, sống lỗi” – một cụm từ ám chỉ lối sống hoặc hành vi không phù hợp với chuẩn mực xã hội hoặc pháp luật.
Động thái này phản ánh sự quan tâm sâu sắc của chính quyền Trung Quốc trong việc quản lý và định hình không gian mạng, đảm bảo rằng nó không chỉ là một kênh thông tin tự do mà còn phải tuân thủ các nguyên tắc và giá trị cốt lõi của đất nước. Việc siết kiểm soát đối với KOL không chỉ giúp ngăn chặn sự lan truyền của thông tin không chính xác hoặc có hại, mà còn hướng tới xây dựng một môi trường mạng tích cực, hỗ trợ cho sự phát triển ổn định và lành mạnh của xã hội. Thông qua chính sách này, Trung Quốc thể hiện một đẳng cấp mới trong quản lý không gian mạng, nơi mà sự tự do thông tin được cân đối với sự cần thiết của việc duy trì trật tự và thống nhất xã hội.
Quản lý KOL tại Trung Quốc: Ngành công nghiệp tỷ đô dưới sự giám sát chặt chẽ
Trong bối cảnh thương mại điện tử và mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, những người có tầm ảnh hưởng (KOL) đã trở thành nhân tố then chốt trong việc tiếp thị sản phẩm và quảng bá dịch vụ. Tuy nhiên, để đảm bảo môi trường mạng trong sạch, lành mạnh và mang lại giá trị tích cực, Trung Quốc đã tăng cường giám sát và xử lý nghiêm khắc các KOL vi phạm pháp luật, từ trốn thuế đến quảng cáo sai sự thật.
Ngành công nghiệp KOL: Tốc độ phát triển nhanh chóng và quy mô lớn
Thị trường KOL tại Trung Quốc đã đạt gần 340 tỷ NDT (khoảng 47 tỷ USD) vào năm 2023, bao gồm doanh thu từ quảng cáo của các nhãn hàng, doanh số livestream, quảng cáo mạng xã hội, và quảng cáo sản phẩm. Tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm của ngành công nghiệp này từ năm 2017 đến năm 2023 là khoảng 35%, chủ yếu nhờ vào sự gia tăng của chi tiêu quảng cáo kỹ thuật số.
Đến năm 2023, Trung Quốc có hơn 10 triệu KOL hoạt động trên các nền tảng mạng xã hội và thương mại điện tử khác nhau. Các KOL được phân loại theo nhiều cấp độ dựa trên số lượng người theo dõi, từ Mega KOL (hơn 10 triệu người theo dõi) đến Micro và Nano KOL (khoảng 20.000 đến 500.000 người theo dõi), thường phụ trách tăng tương tác trong các thị trường ngách.
Hệ thống pháp lý và quy định phức tạp cho quản lý KOL
Để quản lý ngành công nghiệp khổng lồ này, Trung Quốc đã thiết lập một hệ thống pháp lý và quy định phức tạp, bao gồm Luật Quảng cáo sửa đổi năm 2018 và Luật Thương mại điện tử 2019. Những luật này đảm bảo tính trung thực, minh bạch, và bảo vệ người tiêu dùng trước các quảng cáo gây hiểu lầm.
Luật Quảng cáo sửa đổi năm 2018 quy định rõ rằng KOL và nhà quảng cáo không được sử dụng thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm khi quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều này yêu cầu KOL phải kiểm tra và xác nhận tính chính xác của thông tin trước khi quảng cáo. Quảng bá quá lố hoặc phóng đại tính năng sản phẩm có thể bị coi là vi phạm pháp luật.
Luật Thương mại điện tử năm 2019 quy định cụ thể về việc quản lý các giao dịch thương mại trên nền tảng trực tuyến và yêu cầu các KOL phải tuân thủ các nguyên tắc minh bạch khi tiếp thị sản phẩm. Các KOL phải công khai việc nhận tiền hoặc hợp tác khi quảng bá sản phẩm. Nếu không tiết lộ mối quan hệ thương mại với các nhãn hàng hoặc nhà cung cấp, họ có thể bị coi là vi phạm pháp luật.
Vụ xử phạt rúng động: Trốn thuế và quảng cáo sai sự thật
Năm 2021, Viya (Huang Wei), KOL nổi tiếng nhất Trung Quốc khi đó, bị phạt gần 210 triệu USD do trốn thuế. Cô bị phát hiện sử dụng các công ty vỏ bọc để che giấu thu nhập thực tế trong năm 2019 và 2020. Ngoài phải nộp số tiền khổng lồ, các tài khoản mạng xã hội của Viya cũng bị xóa bỏ.
Cũng trong năm 2021, hai KOL nổi tiếng khác, Zhu Chenhui (Cherie) và Lin Shanshan, đối mặt án phạt nặng nề do trốn thuế. Họ vi phạm các quy định về thuế khi không khai báo đầy đủ thu nhập và cố tình dùng các chiêu thức trốn thuế.
Gần đây, nhiều KOL bị cấm hoạt động do quảng cáo sai sự thật hoặc khoe lối sống xa hoa trên mạng xã hội, gây “ảnh hưởng độc hại” và lan truyền các giá trị không lành mạnh.
Tầm quan trọng của quản lý KOL: Bảo vệ người tiêu dùng và duy trì trật tự
Các vụ xử phạt này tạo tiền lệ mạnh mẽ, nhấn mạnh vai trò của các quy định pháp lý trong việc duy trì trật tự và bảo vệ người tiêu dùng. Ngành công nghiệp KOL tại Trung Quốc, với quy mô lớn và tốc độ phát triển nhanh chóng, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo môi trường mạng trong sạch, lành mạnh, và mang lại giá trị tích cực.