Công ty Shayla Dyer
Trong cuộc đua công nghệ bán dẫn giữa Mỹ và Trung Quốc, vai trò chiến lược của Nhật Bản không thể bị xem nhẹ. Với lịch sử lâu đời trong ngành công nghiệp bán dẫn, Nhật Bản đã nắm giữ nhiều công nghệ tiên tiến và sở hữu chuỗi cung ứng quan trọng. Các công ty Nhật Bản như Toshiba, Sony, và Renesas đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển của ngành công nghiệp này. Nhật Bản cũng là nhà sản xuất hàng đầu về các chất bán dẫn và thiết bị sản xuất chip, những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này cho thấy Nhật Bản không chỉ là một đối tác quan trọng của Mỹ mà còn là một đối thủ đáng gờm đối với Trung Quốc trong lĩnh vực này.
Sự can thiệp của Nhật Bản trong cuộc đua công nghệ bán dẫn còn thể hiện qua chính sách hỗ trợ ngành công nghiệp nội địa và hợp tác quốc tế. Chính phủ Nhật Bản đã đưa ra nhiều chính sách khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, đồng thời tăng cường hợp tác với các đối tác chiến lược như Mỹ để củng cố vị thế của mình. Điều này không chỉ giúp Nhật Bản duy trì sức cạnh tranh mà còn tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp bán dẫn. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại và công nghệ ngày càng gia tăng, vai trò của Nhật Bản càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Trong những tháng gần đây, Mỹ đã tăng cường áp lực lên các đồng minh, đặc biệt là Nhật Bản, nhằm siết chặt các biện pháp cấm vận công nghệ đối với Trung Quốc, tập trung vào ngành công nghiệp bán dẫn.
Những yêu cầu gay gắt từ Washington
Các nhà lập pháp hàng đầu tại quốc hội Mỹ đã gửi thông điệp mạnh mẽ đến Nhật Bản, yêu cầu Tokyo tăng cường hạn chế xuất khẩu thiết bị sản xuất chip cho Trung Quốc. Họ nhấn mạnh rằng nếu Nhật Bản không hành động, Mỹ có thể áp đặt các biện pháp độc lập hoặc loại bỏ các công ty Nhật Bản khỏi chương trình trợ cấp bán dẫn của mình.
Thông điệp từ các nghị sĩ Mỹ
Các thành viên đảng Cộng hòa và Dân chủ trong Ủy ban Chọn lọc Trung Quốc của Hạ viện đã gửi thư đến Đại sứ Nhật Bản tại Mỹ vào ngày 15/10, đề cập đến những lo ngại sâu sắc của họ về việc Trung Quốc có thể sử dụng công nghệ tiên tiến để phát triển các hệ thống quân sự hiện đại, đe dọa sự thống trị toàn cầu của Mỹ.
Sự quan trọng của công nghệ bán dẫn
Mỹ xem công nghệ bán dẫn như “trái tim” của cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu. Bán dẫn không chỉ là thành phần cốt lõi của các thiết bị điện tử, mà còn đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp khác như viễn thông, xe tự lái, trí tuệ nhân tạo (AI), và quốc phòng. Vì vậy, việc kiểm soát công nghệ này trở thành mục tiêu chiến lược quan trọng.
Nhật Bản: Mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng
Nhật Bản là một trong những quốc gia hàng đầu về sản xuất và cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp bán dẫn. Các công ty như Tokyo Electron và Nikon đóng vai trò then chốt trong việc sản xuất thiết bị bán dẫn và cung cấp các vật liệu cần thiết như hóa chất và máy móc. Điều này khiến Nhật Bản trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Mỹ nhận ra rằng, nếu không có sự tham gia của Nhật Bản, các biện pháp cấm vận công nghệ đối với Trung Quốc sẽ không hiệu quả. Do đó, Washington đã không ngừng vận động các đồng minh, đặc biệt là Nhật Bản, để tạo nên một mặt trận chung chống lại sự trỗi dậy công nghệ của Trung Quốc.
Chính sách của Tổng thống Biden
Từ thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã nỗ lực gây ảnh hưởng đến các đồng minh để tạo ra một mặt trận chung chống lại sự phát triển công nghệ của Trung Quốc. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, chính sách này được tiếp tục và mở rộng thông qua các sáng kiến hợp tác công nghệ cao giữa các quốc gia đồng minh, như “Quad” (Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, và Úc).
Biện pháp mới từ Nhật Bản
Tháng 7/2023, Nhật Bản đã công bố một loạt biện pháp siết chặt kiểm soát xuất khẩu đối với các thiết bị công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất bán dẫn. Quyết định này phản ánh áp lực từ Mỹ, khi Washington yêu cầu các đồng minh áp dụng các biện pháp tương tự.
Tokyo đã áp dụng hạn chế xuất khẩu đối với 23 loại thiết bị sản xuất bán dẫn, bao gồm máy quang khắc cực tím (EUV), công nghệ quan trọng để sản xuất chip tiên tiến. Điều này đã gây ra tổn thất lớn cho các công ty Nhật Bản như Tokyo Electron, vốn coi Trung Quốc là một trong những thị trường lớn nhất.
Áp lực từ Mỹ và quan hệ kinh tế với Trung Quốc
Việc siết chặt cấm vận công nghệ với Trung Quốc có thể làm tổn hại đến quan hệ kinh tế giữa Nhật Bản và Trung Quốc, đặc biệt khi Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản. Tuy nhiên, Tokyo không có nhiều lựa chọn khác ngoài việc tuân theo các biện pháp này, do áp lực từ Mỹ và sự phụ thuộc vào liên minh an ninh với Washington.
Trung Quốc đã chỉ trích các biện pháp cấm vận, cho rằng đây là một phần của chiến lược hạn chế sự phát triển của nước này. Đối với Nhật Bản, việc duy trì mối quan hệ chiến lược với Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và các tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở Biển Hoa Đông, là yếu tố quyết định.